Sarı gəlin/"Sarı gəlin"ə sahib çıxanlar
| ←../ | Sarı gəlin |
../→ |
Bu günədək Azərbaycanın bu qədim xalq mahnısına sahib çıxmağa cəhdlər çox olub. Haylar (indi “erməni” adlandırılan qəbilə) mahnını öz dillərində oxuyub sonunda "Sarı axçi" deməklə “sarı” sözünün də onlara aid olduğunu iddia edirlər. Lakin bu sözün xalis türk sözü olduğunu dünya filoloqları da qəbul edib.
Mahmud Kaşğarinin "Divani Lüğət-ət-Türk" kitabında ( Besim Atalayın tərcüməsi ilə- L.M ) "sarı" əşyaya "sarıq", tünd sarı əşyaya "sap sarıq" (səh.329) deyilir. Əski türkcədə bu söz elə indiki mənasında işlənib.
Sarı sözü "Kitabi-Dədə Qordud" dastanında "Salur Qazanın evinin yağmalanması boyu"nda İlək oğlu Sarı Qalmaş, "Basatın Təpəgözü öldürdüyü boy"da Qonur qoca oğlu Sarı Çoban, "Qazlıq qoca oğlu Yeynək boyu"nda Savqan Sarı kimi insan adlarıdırsa, "Qanlı qoca oğlu Qanturalı boyu"nda sarı burada Sarı donlu Selcan Xatunın paltarının rəngidi.
Ümumiyyətlə, “sarı” sözünə Azərbaycanın türkcəsində olduqca çox rast gəlmək olar. Bəs erməni dilində sarı sözü varmı? Yoxdur! Hətta, erməni müğənnilər çox zaman bu mahnını öz dillərində deyil, Azərbaycan türkçəsində oxuyurlar. Adama deməzlərmi ki, öz dilinə nə olub? Əgər mahnını erməni mahnısı hesab edirsənsə, elə erməni dilində oxu də... Oxuya bilmirlər... “Sarı” sözünün anlamını verə bilmirlər çünki...
Araşdırmaçı-tarixçi Tahircan Kukulov deyir ki, çox qədim və zəngin musiqi xəzinəsinə sahib olan bir millətin ermənidən mahnı götürməsi mümkün deyil. Amma əsrlər uzunu ermənilərin bizdən çox şey oğurladıqlarını söyləyə bilərik.
“Sarı gəlin” mahnısı Azərbaycan türklərinin və Quzey-Doğu Anadolu türklərinin hakim mövqe tutduğu bölgədə meydana gəlib. Ermənilərə gəldikdə isə, onlar xeyli azlıq təşkil etmiş bir xalq olub. Böyük bir imperiya qurmuş millətin öz himayəsində yaşayan hər hansı bir milli azlıqdan mahnı və ya oyun havası götürməsi gerçəkdən uzaq bir ehtimaldır.